De toekomst in verwachting III
Jim Zielinksi: xenofobie heeft een ander gezicht gekregen
Het is donker en guur weer. Het oranje gele licht van de straatverlichting weerkaatst verwrongen beelden op de natte klinkers als we diep weggedoken in onze kraag vanuit ‘t Loosje richting A-Fusion lopen voor sushi. Ondanks het pestweer moeten we ons door massa’s mensen wringen. Mensen met telefoons, dan weer lopend dan weer stilstaand. Mensen van vele verschillende nationaliteiten. Mensen die verbaasd om zich heen kijken. Mensen die opgewonden richting rode lichten trekken. Bij het restaurant gekomen, blijkt het vol te zijn. Gelukkig ben ik samen met Jim Zielinski. Hij kent de buurt, de buurt kent hem. Binnen afzienbare tijd hebben we een tafeltje. “Gekkenhuis.” zegt Jim. “Het is ongekend. Het houdt niet op.” Ik ken Jim ondertussen al wat langer en weet dat als hij het woord ‘ongekend’ gebruikt, het over een gebeurtenis gaat die aan de waanzin grenst. Na de sushi gaan we richting Zilt op de Zeedijk voor een whisky. Als we aankomen treffen we een grote groep bier drinkende toeristen aan. We wringen ons naar achteren, bestellen een whisky, kijken elkaar aan en weten dat dit hem niet gaat worden. Na de whisky geleegd te hebben wringen we ons weer naar buiten en versmelten in de voortstuwende rivier van warm vlees. Een korte groet en we gaan ieder ons weg. Ik richting West, Jim richting Oudezijds Voorburg Wal. Daar woont hij al meer dan 30 jaar, daar werkt hij. Sinds 1996 runt hij het Bulldog Hostel. Buiten het centrum gekomen, haal ik diep adem. Als Amsterdammer komt je niet meer op de Wallen. Het is niet te doen. De Wallen voldoet aan alle kenmerken van het Venetië dat Ilja Pfeijffer in Grand Hotel Europa beschrijft. Iedere dag worden de grachten overstroomd door steeds grotere hordes toeristen die de lokale bewoners langzaam maar gestaag naar buiten stuwen.
Hoe anders is het 28 dagen later. Jim en ik zitten in een Bulldog appartement op de Oudezijds Voorburg Wal. De Wallen zijn leeg. Schoongespoeld. Het lijkt of er een alles verzwelgende vloedgolf overheen is geraasd die al het leven heeft meegenomen. Niet alleen de mensen maar ook het vuil. Leeg en verlaten. Niemand had dat ooit verwacht: de Wallen leeg, de hoeren weg, de kroegen en seksshops gesloten. Heel af en toe komt er een Amsterdammer met fototoestel langs. Fietst er iemand langzaam rond kijkend voorbij of waait een verdwaald papiertje over straat. De discussie is inmiddels losgebarsten. Het centrum is weer van de lokale bewoners, het massa toerisme wil niemand terug maar ondertussen zijn de hotels, kroegen, cafés en winkels leeg. Geen toeristen, geen werk, geen omzet. Wat wordt de prijs? Covid-19 heeft datgene gebracht wat we nooit hadden verwacht, een toeristen-loos Amsterdam. Het is een reset, een bezinning. Voorlopig komen ze niet terug en de Amsterdammers zijn niet gewend om gebruik te maken van het centrum. Dat meden ze. Jim opent een Duvel en het gesprek begint.
“Toen ik als laatste het licht uit deed en de deuren van het hotel moest sluiten, merkte ik dat er helemaal geen sleutel was. In het vijfentwintig jarig bestaan was de deur nog nooit op slot geweest. Er moest eerst een nieuw slot komen. Vlak daarna kwam het besef van mijn nieuwe realiteit. En de emotie. Het hotel was de afgelopen weken als een ballonnetje leeg gelopen. Het personeelsbestand bijna gehalveerd. De dames op de Wallen verdwenen, de straten leeg. Geen knuffels geen warme handdruk. Wat is een host zonder zijn gast!?”
“Ik stond letterlijk op een lege gracht op de Wallen. Besefte dat dit wel eens heel lang kon gaan duren. Het stemde mij droevig maar ik voelde ook een vreemde spanning, alsof ik net als een reiziger, op vreemde bodem aangekomen, het maar uit moest zoeken. Ik hou van de Wallen, het past bij mij. Het is net alsof ik iedere dag in een Fellini film loop. Die baan heeft me door de jaren heen en door de vele mensen die kwamen en gingen, een expert gemaakt in het herkennen van menselijke worstelingen en het oplossen van issues. Nieuwsgierigheid naar het ongewone is voor mij altijd een drijfveer geweest om hier te blijven. Heb veel van de wereld gezien maar voel mij hier thuis. Voel me een bohemien in mijn eigen buurt.”
“De laatste drie jaar waren de Wallen helemaal dichtgeslibd, ongekend. Bijna iedere dag waren alle 222 bedden in het hostel bezet. Er kwamen steeds meer mensen op straat. Als buurtbewoner moest je bijna over de hoofden lopen als je boodschappen ging doen. De stad is wonderschoon maar een deel van deze gekte wordt mede veroorzaakt door een uit de hand gelopen AirBnB. Ze pikten niet alleen een stuk van de cake van de normale streng gereguleerde hotels, maar veroorzaakten overlast op plekken waar normaliter mensen wonen. Veel jongeren komen naar Amsterdam om zichzelf en anderen te ontdekken, om uiteindelijk (veilig) terug te keren met mooie verhalen. Sommigen willen de film The Hangover nadoen. Doe je dat op een AirBnB locatie dan creëer je overlast. Veel overlast. Niemand die dan hulp biedt als er weer een toerist helemaal bad gaat van weet ik veel wat. Wij hebben een vermogen betaald aan 24/7 security om gasten in het gareel te houden en ze duidelijk te maken dat naakt twister spelen op de gang prima is maar dat je er niet bij hoeft te schreeuwen. Je wilt niet weten wat ik allemaal heb mee gemaakt. Geen respect tonen, seksistisch of discriminerend gedrag, was bij ons geld terug en opzouten. Zonder pardon. Mensen werden niet geweigerd op afkomst of kleur maar op gedrag. Jammer genoeg keek de buurt soms met een scheef oog naar dat hotel met die jonge (budget) gasten. We hadden onze zaakjes redelijk op orde en je moet niet vergeten dat de Bulldog uit deze buurt komt, deze buurt is. Het is daarbij een voordeel dat ik zelf ook buurtbewoner ben. We doen dan ook veel voor de buurt zoals voor het Leger des Heils.”
“De hele wereld kwam hier op bezoek. Hier versmolten culturen. Af en toe viel er wel een verkeerd woord of was er onbegrip voor de ander maar door steeds de dialoog op te zoeken, een spiegeltje voor te houden met humor als verbindende factor, zijn we één van de best gewaardeerde hostels geworden in de wereld. Dat is het verschil tussen op vakantie gaan en op reis gaan. De meeste jongeren gaan op vakantie, lekker veilig met vrienden op een AirBnB. Wie kom je dan tegen, niet jezelf en geen anderen. Geen verhalen over die te gekke gozer of meid die je tegen bent gekomen waar je een mooie tijd mee hebt gehad. Als gastheer kun je het verschil voor je gasten maken op het moment dat ze binnen komen na een lange reis. Als je ze dan goed en vriendelijk ontvangt, hebben ze een tijdelijk thuis gevonden. Als je ze vraagt hoe het was op het moment dat ze weg gaan, sluit je hun verblijf af met een vriendelijk glimlach. Strik eromheen en weer verder, met hopelijk een goed verhaal.”
“Gastvrij zijn is een keuze, een instelling. Zo ook voor je inleven in de ander, hun problemen willen begrijpen en een oplossing zoeken. Xenofobie zit toch een beetje ingebakken in de mens, je discrimineert (normaliter) vaak uit zelfbescherming. Angst voor het andere, het vreemde. Dat was vroeger zo en dat zal morgen niet anders zijn. Daarom moet je reizen, andere dingen meemaken, niet in je eigen bubbel blijven zitten. Leren dat het andere, het vreemde, ook waarde heeft. Iedereen buitelt tegenwoordig over elkaar heen met allerlei meningen. Overigens vind ik de rol van de media in deze heel dubieus, bijna eng zelfs.”
“In mijn ogen zal geen weldenkend mens met wat levenservaring een ander niet helpen of discrimineren. Het lijkt wel alsof er een toename is van domme mensen die domme dingen zeggen en doen. Om dat te veranderen, zit het geheim denk ik in het sterk verbeteren van het onderwijs. Als daar geen tegenwicht gecreëerd wordt tegen het onrealistisch beeld dat we in de media over de wereld krijgen, dan heeft dat veel consequenties voor de komende generaties. Per toeval zag ik laatst een jong meisje bij een zit-demo staan met megafoon. Als laatste zin hoorde ik haar snikkend roepen dat ze hoopt dat de blanke man beter zijn best gaat doen, gevolgd door een luid applaus. Daar werd ik heel onrustig van. Ga toch reizen meisje! Zo ver mogelijk hier vandaan. Reizen. Niet op vakantie. Verdwaal! Zoek een weg terug en doe verslag na 1 jaar over wat je elders hebt gezien. Wat discriminatie, xenofobie en racisme werkelijk is. Ga het liefst alleen want dan kom je jezelf tegen en realiseer je dat je sterke benen nodig om met vrijheid om te kunnen gaan. Wordt je bewust van hoe mooi en ook hoe complex de wereld is. Wees aardig tegen een vreemdeling, dan is hij aardig tegen jou. Xenofobie lijkt wel een ander gezicht te hebben gekregen, de angst voor het vreemde is verworden tot gedwongen zijn om op afstand te blijven. Je zou ‘elkaar moeten omhelzen’ is veranderd in ‘ liever niet’.”
“Gelukkig zie ik veel goede dingen om mij heen gebeuren. Door de Corona crisis lijken we weer in overleg met elkaar te gaan. Ik vrees dat het niet meer zo gaat worden als het was. Of dat erg is? Misschien niet. Verandering doet nu eenmaal pijn en kan louterend werken. We staan voor een enorme uitdaging. Om het nieuwe normaal te ontstijgen moet je voor elkaar open staan. Ik ben veel banger voor het verlies van grip op de maatschappij en afnemend respect en inlevingsvermogen van mensen onder elkaar dan de economische gevolgen van de crisis. Daar vinden we wel een uitweg in. Peter Sloterdijk verwoordde het ooit mooi: ‘Men lijkt in het welvarende westen steeds minder behoefte te hebben aan ethiek en steeds meer aan catering.’ Daar moeten we vanaf. We moeten naar de diepere oorzaken kijken en niet naar het gewin op korte termijn, hoe moeilijk dat nu ook is in deze situatie.”
Als we ons gesprek twee weken later vervolgen, is de lockdown versoepeld. Ik wring me met mijn fiets tussen de toeristen door op weg naar cafe ‘t Loosje. De vele vanwege instortingsgevaar afgesloten bruggen op de Wallen maken de tocht niet makkelijker. Is Amsterdamned?
“Of het goed komt met de Wallen? Er staan weer dames achter het raam en het is druk op straat. Maar hebben de dames nog behoefte aan lallende toeristen voor het raam? Die hebben tijdens de lockdown gewoon doorgewerkt maar dan zonder die poppenkast. Het hostel is weer een heel klein beetje aan het opleven maar het zijn niet de gasten die wij gewend zijn. De jonge mensen zullen blijven reizen maar de schrik zit er goed in. De top 5 van onze gasten komen van landen uit Noord -en Zuid Amerika. Die zullen nog een tijd op zich laten wachten. De gemeente heeft ook al een tijdje haar vizier gericht op de Wallen en niet geheel onterecht. Dit zou zo maar het moment voor een make-over kunnen zijn? Ons hotel had een grote renovatie gepland om het te moderniseren. Dat is nu van de baan. We zitten in de survival mode. Als er een tweede golf komt, zie ik het somber in. Dan zal ik na 25 jaar lopen in een Fellini film een ander decor moeten zoeken. Een boerderij hier ver vandaan en weet ik wat. Honden fokken? Ik word tenslotte steeds ouder en mijn gasten blijven 22 en ik val straks binnen de risico groep, haha.”
Verder verschenen in de serie ‘De toekomst in verwachting’
- Kyra: online kan de ritselruimte niet vervangen
- Gerard Lohuis: met een nieuwe mindset en passie aan het werk
- Paul Huismans: het is een bungee jump met hopelijk een goed elastiek
- Arnold Wegner: kleinschaligheid gaat groot worden
- Dimitri Madimin: er zijn geen zekerheden meer dus dit is de kans
Over de toekomst in verwachting
Velen in mijn directe omgeving zijn hard geraakt door het Corona virus. Nu de lockdown versoepelt en de rook optrekt, is het tijd om poolshoogte te nemen. Samen met diegenen die weer helemaal opnieuw moeten beginnen, kijk ik naar wat er gebeurd is, waar we nu staan en wat we van de toekomst kunnen verwachten, en welke mogelijkheden er liggen.
